Quan niệm Phật giáo cho rằng, khi nào con người vẫn bị chi phối bởi sự vận hành của kinh 12 nhân duyên thì khi đó vẫn còn khổ đau, bế tắc. Vậy 12 nhân duyên này thực sự hàm chứa ý nghĩa sâu xa gì? Độc giả hãy cùng chúng tôi tìm hiểu kỹ hơn về giáo lý nhà Phật này qua bài viết sau đây nhé.
Định nghĩa nhân duyên và kinh thập nhị nhân duyên
Khái niệm nhân duyên là gì?
Nhân được hiểu là nguồn gốc tạo ra mọi sự vật, sự việc và hiện tượng có trên thế giới này. Còn duyên lại chính là sợi dây vô hình kết nối con người với nhau.
Như vậy chúng ta có thể hiểu nhân duyên chính là cái duyên mà mỗi người sẽ nhận được. Đây cũng là lý do để mỗi người có cơ hội gặp gỡ, tạo dựng mối quan hệ như bạn bè, vợ chồng, tri kỷ.
Khái niệm kinh thập nhị nhân duyên?
Trong cuốn Phật học thường thức, bác sĩ Tâm Minh Lê Đình Thám đã chỉ ra rằng: Kinh 12 nhân duyên chính là phép tu hành của Duyên giác thừa. Phép này chủ yếu quan sát các sự vật, hiện tượng và cho rằng tất cả đều do nhân duyên mà thành.
Nếu nhân duyên hội họp thì là sinh, nếu nhân duyên tan giã thì là diệt. Thấu hiểu được vấn đề này, chúng ta sẽ có được suy nghĩ lạc quan, tìm được hướng đi đúng đắn trong cuộc sống.
Ý nghĩa của kinh 12 nhân duyên
Nhân duyên dù thuận cảnh hay nghịch cảnh đều có ý nghĩa với cuộc đời của mỗi người
Nhân duyên vô minh: Vô minh là trạng thái si mê, không sáng suốt. Những người vô mình thường có cuộc sống khổ cực. Sự khổ cực này lại do chính những u mê, mù quáng mà họ tạo ra.
- Nhân duyên hành: Do vô minh ở trên mà hành sẽ sinh khởi. Nếu như vô minh là nhân thì hành là quả. Hiểu đơn giản thì đây chính là sự ngu si được tạo ra từ những người có dục vọng quá cao và muốn sinh khởi.
- Nhân duyên thức: Được tạo ra nhờ ý chí và dục vọng bên trong mỗi người, từ đó góp phần tạo nên một hình thái thống nhất về mặt tinh thần.
- Nhân duyên danh sắc: Danh chính là tâm lý, sắc là sinh lý. Người danh sắc chính là người có nhận thức được tạo ra từ nhục thể, tinh thần của bản thân.
- Nhân duyên lục nhập (sáu xứ): Nhằm chỉ sự tương tác qua lại giữa 6 căn (tai, mắt, mũi, lưỡi, thân và ý) và sáu trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc và pháp trần).
- Nhân duyên xúc: Nhằm chỉ sự gặp gỡ, giao thoa giữa các căn (chủ thể) và các trần (đối tượng)
- Nhân duyên thọ: Nhằm chỉ sự cảm thọ. Hiểu đơn giản thì đây là phản ứng khi mắt tiếp xúc với hình thể, tai tiếp xúc âm thanh, ý tiếp xúc với pháp (Ý tưởng).
- Nhân duyên ái: Ái có nghĩa là sự khao khát, thèm muốn, tham luyến. Ái sẽ bao gồm 3 loại là Dục ái, Hữu ái và Vô hữu ái.
- Nhân duyên thủ: Nhằm chỉ như chấp thủ, bám víu của tâm thức vào đối tượng.
- Nhân duyên hữu: Nhằm thể hiện lòng khát ái diễn ra trong tâm thức mỗi người. Hữu có 3 loại gồm Dục hữu, Sắc hữu và Vô sắc hữu.
- Nhân duyên sinh: Nhằm chỉ sự ra đời, xuất hiện. Sinh mệnh của chúng ta chỉ được tạo ra khi hội tụ đủ điều kiện.
- Nhân duyên lão tử: Nhằm chỉ sự tàn lụi, tử vong, tan rã. Với chúng ta, lão tử được biểu hiện ở một số dấu hiệu như: Tóc bạc, da nhăn, cơ thể suy yếu.
Sự vận hành của kinh 12 nhân duyên
12 nhân duyên luôn có sự tương tác, ảnh hưởng lẫn nhau
Nói về sự vận hành của kinh 12 nhân duyên cũng chính là đang nói đến sự vận hành của con người. Nó không đơn giản là tiến trình hình thành nên một sinh mạng mà còn nói lên căn nguyên dẫn đến sự có mặt của một con người.
Đầu tiên do không nhận biết được sự hiện hữu của con người và thế giới là do nhân duyên mà thành, vậy nên con người hay bị ảo tưởng về cái tôi (Vô minh). Chính sự ảo tưởng này lại làm sinh khởi nên lòng tham ái, là động cơ cho các hành động của thân, khẩu, ý (Hành).
Khi ý niệm về cái tôi sinh khởi thì Thức sẽ có mặt. Lúc này sự hiện hữu của Thức sẽ đòi hỏi sự có mặt của Danh sắc. Tùy thuộc Danh sắc mà sẽ xuất hiện lục căn, lục trần.
Khi lục căn tiếp xúc với lục trần thì sẽ sinh ra lục thức. Khi căn, trần, thức gặp gỡ nhau (Lục nhập) thì dẫn đến Xúc sinh khởi. Thọ sẽ có mặt ngay khi Lục nhập. Nếu cảm thọ dễ chịu thì sẽ dễ dàng làm phát sinh Ái.
Khi có Ái dục ắt sẽ sinh ra lòng bám víu. Đây là tiền đề cho Thủ hình thành. Trong Ái vốn bao hàm chấp thủ, nó lại được biểu hiện dưới nhiều hình thức tương ứng với cảnh giới của tâm thức (Hữu)
Hữu sẽ tạo ra Sinh. Khi đã có sinh thì việc phải suy yếu, mất đi (Lão tử) sẽ vận hành như một hệ quả hiển nhiên trong cuộc đời này. Nhìn chung con người vẫn sẽ bị chi phối bởi 12 nhân duyên nếu như chưa từ bỏ được tham ái, chấp thủ và vô minh.
Một số cách giải thích về kinh thập nhị nhân duyên
Dạng thức tổng quát
Dạng thức này vô cùng ngắn gọn, đơn giản, do chính đức Phật nói. Dạng thức tổng quát được hiểu là “”Do cái này có mặt, cái kia có mặt. Do cái này không có mặt, cái kia không có mặt. Do cái này sinh, cái kia sinh. Do cái này diệt, cái kia diệt” – Trích Tiểu Bộ kinh.
Ba đời hai tầng nhân quả
Ba đời nhằm chỉ quá khứ, hiện tại và tương lai. Theo cách giải thích này thì vô minh và hành sẽ thuộc quá khứ. Thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ, ái, thủ, hữu sẽ là hiện tại. Sinh và lão tử sẽ thuộc về tương lai.
Nhân quả đồng thời
Cách giải thích này được hiểu là ngay trong khoảng thời gian giữa 2 biến cố đã có sự hiện diện của 12 chi phần. Chỉ cần ý niệm lệch lạc xuất hiện (nguyên nhân) thì lập tức chuỗi hệ quả sẽ xuất hiện đồng thời. Mỗi một chi phần vừa là nhân, lại vừa là quả cho chi phần khác, chúng nuôi dưỡng và ảnh hưởng lẫn nhau.
Sự hiện hữu của một đời sống con người
Theo cách giải thích này thì khi một đứa trẻ biết buồn, vui, yêu, ghét cũng là lúc ái, thủ, hữu hình thành. Đây cũng chính là giai đoạn mà đứa trẻ tạo nghiệp và dẫn đến việc hình thành một thân mạng mới trong tương lai (Sinh, lão tử).
Một số hệ luận từ giáo lý kinh 12 nhân duyên
Mỗi một nhân duyên vừa làm quả cho nhân trước, vừa làm nhân cho quả sau
Con người và cuộc đời là hiện hữu của kinh 12 nhân duyên. Trong cuộc đời này vốn không tồn tại một tự ngã độc lập. Ngoài ra con người cũng chính là chủ nhân của cuộc đời mình.
- Con người và cuộc đời là vô ngã. Chính vì thế bên trong mỗi người vẫn luôn tiềm ẩn khả năng giác ngộ.
- 12 nhân duyên luôn có sự tương tác, giao thoa với nhau. Khi 1 chi trong 12 nhân duyên vận hành có nghĩa là 11 chi còn lại cũng vận hành theo.
Có thể nói rằng, kinh thập nhị nhân duyên chính là giáo lý cơ bản nhất của nhà Phật. Để nắm được sự vận hành của 12 nhân duyên, để thoát khỏi suy nghĩ quẩn quanh về luân hồi thực sự rất khó khăn. Thấu hiểu được điều trên, Học viện doanh nhân CEO Việt Nam đã thực hiện một chương trình tâm huyết mang tên Chuyển hóa tâm thức.
Mục tiêu của chương trình hướng đến việc giúp học viên thấu hiểu được bản thân, biết cách hành động để đạt được cái đích cuối cùng là Hạnh phúc. Quý độc giả hãy liên hệ đến Hotline 0842424466 để được chuyên viên tư vấn giải đáp mọi thắc mắc. Chúng tôi rất hân hạnh được hỗ trợ quý học viên!
XEM THÊM
HỌC VIỆN DOANH NHÂN CEO VIỆT NAM – CVG HỒ CHÍ MINH
Trụ sở: Tòa nhà Work Labs – Số 6 Võ Văn Kiệt, P.Nguyễn Thái Bình, Q.1, TP.HCM
Hotline: (+84) 08 4242 4466
Email: cskh@ceohcm.edu.vn